Oudere mensen die van elkaar worden gescheiden of geen goede verzorging krijgen: emeritus hoogleraar Doeke Post vreest voor het teloorgaan van onze beschaving.

DOEKE POST en VOORMALIG HUISARTS EN EMERITUS HOOGLERAAR SOCIALE GENEESKUNDE 11 februari 2014, 00:00

De discussie over oudere echtparen die niet bij elkaar kunnen blijven wonen, is actueel. Als er een opname nodig is van één van de echtelieden, krijgt de ander niet een indicatie om mee te gaan naar een verzorgings- of verpleeghuis. De indicatiestelling is vanuit bezuinigingen verscherpt.

Ouderen die hun hele leven samen hebben opgetrokken, moeten de laatste jaren van hun leven gescheiden wonen. En toch zegt staatssecretaris Van Rijn dat hij wil dat ouderen zo lang mogelijk samen blijven wonen.

Is dat niet een loze kreet? Onlangs hoorde ik het verhaal van een vrouw van 84 jaar die in een verzorgingshuis woont. Ze kan nauwelijks meer zien en ook haar motoriek is gestoord. Bovendien is ze licht dementerend. Zelf eten is voor haar bijna niet meer mogelijk. Men brengt haar het eten en – hoe is het mogelijk – men haalt het ook weer onaangeroerd terug. Ze krijgt dus bijna niets binnen.

De kinderen hebben gevraagd of de verzorgsters haar willen helpen met eten. Ze kregen te horen dat haar indicatie het niet toeliet dat er tijd was voor hulp bij het eten. De kinderen moesten dat zelf maar doen. Maar die woonden ver weg en waren niet beschikbaar om alle dagen naar haar verzorgingshuis te komen. Dan maar verhongeren.

Omzien naar elkaar
Wat is hier aan de hand? Zowel het scheiden van de ouderen als het niet goed verzorgen omdat het te duur is, zijn tekenen van een falend ouderenbeleid. Hier zien we dat het geld het leidinggevend principe is geworden. Niet de uitgangspunten van de zorg bepalen wat een patiënt nodig heeft, maar de financiële middelen zijn bepalend voor de hulp die wordt geboden. Van oudsher hanteerden we de basisbegrippen in de zorg: barmhartigheid, respect, omzien naar elkaar en naastenliefde. Deze begrippen zijn veranderd in bedrijfsmatige en economische uitgangspunten. Het heeft te maken met ons veranderend denken over zorg.

Dan krijgen we te maken met wegbezuinigde zorg. Daar hebben we een nieuw begrip voor bedacht: de participatiesamenleving. Maar geeft dat nu echt een oplossing voor de wegbezuiniging?

Uit een Zwols wetenschappelijk onderzoek van Femmianne Bredewold blijkt dat hulp door de omgeving aan gehandicapten absoluut niet lukt.

Over de brug kieperen
Ik denk bij deze wegbezuinigingsoperatie vaak aan het artikel van de Japanse minister van financiën van vorig jaar in een financieel dagblad in dat land. Hij stelde dat de ouderen veel te duur waren en dat er ook veel te veel ouderen komen.

Deze minister suggereerde dat ouderen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Ze hebben hun tijd gehad als ze zeventig jaar zijn, hun leven is voltooid. Ze zouden hun leven moeten beëindigen. Hij ging weer terug naar de Griekse tijd, toen men ook suggereerde dat zestigers uit de tijd zijn en ze kieperden ze over de brug.

Is ook het almaar bezuinigen op de ouderen niet een verwijzing naar het voorbij en te veel zijn van ouderen? Krijgen ouderen niet het idee dat ze er maar beter niet langer kunnen zijn? Is er nog wel respect voor de ouderdom?

Misschien is het wegbezuinigingsbeleid voor ouderen langzamerhand wel echt een teken van beschaving die teloorgaat.